DO CZYSTA / THE CLEANER wystawa Mariny Abramowić w Toruniu - relacja

"DO CZYSTA / THE CLEANER" to retrospektywna, przekrojowa wystawa przedstawiająca twórczość Mariny Abramović. Artystka działa od pięciu dekad, jest niepodważalną ikoną performansu i najbardziej znaną kobietą, która zajmuje się sztuką. Byliśmy na zaorganizowanym przez CSW w Toruniu wydarzeniu ukazującym życie i sztukę artystki. Sprawdźcie czy nam się podobało!

Znaczenie tytułu

Tytuł wyjątkowej wystawy "Do czysta" odwołuje się do całego życia artystki - obsesji jej matki na temat czystości, której Marina doświadczyła, gdy była dzieckiem, a następnie do dążenia do oczyszczenia swojego ciała i ducha.

Wystawa wyraża emocjonalny proces, jaki Marina przebyła od epatujących nagością performansów do minimalistycznych form, jakimi zajmuje się w tej chwili. Jest unikalnym obrazem porządkowania samej siebie wobec ogromu doświadczonych zjawisk i dramatów, jakie przeżyła artystka. Uczestnicy przechadzający się między pracami Mariny mają okazję poczuć jej dotyk, który pozostawiła na każdej z ukazanych prac. Marina nie daje nam uciec od współczesnej formy przedstawionych prac, a jednocześnie jest to dla nas bardzo codzienne przeżycie za sprawą bardzo bliskiego zderzenia się z jej twórczością. 

Wystawa "DO CZYSTA"

Wystawa liczy 120 prac Abramović. Pierwsze z nich pochodzą z lat 60, kiedy to zajmowała się malarstwem i stawiała pierwsze kroki w performansie. Układ chronologiczny tej retrospektywy ukazuje publiczności wszystkie etapy pracy artystki. Bardzo często jej prace są postrzegane poprzez nagość lub sadyzm, który w nich występuje. Widz, więc może zobaczyć ewolucję myślenia i samej sztuki Mariny Abramović.

Ten międzynarodowy projekt pozwala zapoznać się polskiej publiczności z twórczością ikony performansu. Warto zaznaczyć, że Polska jest jedynym krajem w naszej części Europy, który prezentuje wystawę "Do czysta". Wyprodukowały ją trzy instytucje – sztokholmskie Moderna Museet, duńskie Louisiana Museum of Modern Art oraz Bundeskunsthalle w Bonn. Polskim kuratorem projektu jest Wacław Kuczma z Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu.

Zwiedzanie zaczynamy od sali, w której umieszczone zostały najwcześniejsze prace artystki. Zobaczyć w niej możemy ekspresjonistyczno-abstrakcyjne obrazy, które malowała będąc jeszcze na studiach w Akademii Sztuk Pięknych w Belgradzie. Artystka zajmowała się wtedy wizją chmur oraz stworzyła cykl "wypadki ciężarówek". Namalowała je mając 17 lat. Co ciekawe, nawet w pierwszych pracach pojawiają się główne wątki i zarysowania odwołujące się do późniejszej twórczości artystki. Zarówno gwałtowną fizyczność, jak i niematerialną duchowość, zauważyć można już na tak wczesnym etapie.

Głośny odgłos stukotu wprowadza nas w pomieszczenie, w którym ukazany został pierwszy performans z serii Rytmów - Rytm 10. Artystka klęczy na drewnianej podłodze, gdzie odgrywa scenę z rosyjskiej zabawy. Zaczyna wbijać nóż między swoje palce. Robi to w rytm, ponieważ później odtworzając nagrany wcześniej materiał, zaczyna go powtarzać. Na ścianach pomiędzy kolejnymi ekspozycjami przewijają się kolejne motta, które opisują sztukę i życie Mariny.

Następnie przechodzimy w kolejny artystyczny i życiowy etap twórczości artystki - ona i Ulay. Relacje w przestrzeni, Wdech / wydech, Imponderabilia to pierwsze przedstawione performansy, które możemy podziwiać. Kolejne etapy to życie w furgonetce i spektakularne zakończenie związku na Wielkim Murze Chińskim. Wszystkie reprodukcje dawnych prac artystki zostały pokazane w interesujący sposób. Artystka poradziła sobie z niepowtarzalnością performansu. Postanowiła powtarzać je w galeriach sztuki na całym świecie. Każdy podziwiający może przeżyć to jeszcze raz, na swój własny sposób.

Podczas wystawy znajdziemy również najnowsze prace artystki takie jak: Bałkański barok lub Autoportret ze szkieletem, są to jedne z najbardziej znanych i poruszających prac artystki.

Na parterze galerii znajduje się również sala, gdzie oddając się medytacji, możemy policzyć ryż i zapisać jego liczbę. Można spędzić tam dowolną ilość czasu.

Ostateczna ocena

Marina Abramović jest wielką artystką, ikoną światowej sztuki performansu. Wystawa przedstawia nam twórczy wysiłek i upór artystki, by być w miejscu, w którym jest teraz, czujemy wielką pewność siebie bijącą z każdej przedstawionej pracy. Można być zdziwionym z jakim rozmachem zrealizowana jest wystawa. Wielka szansa, jaką daje nam CSW na zapoznanie się z twórczością artystki jest niesamowicie kusząca i powinna być wykorzystana przez pasjonatów sztuki.

Maja Kotoska

fot. Maja Kotoska, zdjęcia wykonane podczas wystawy "Do czysta", CSW Toruń

Źródło: "Pokonać mur. Wspomnienia" Marina Abramović, katalog wystawy "The Cleaner / Do czysta"