"Czas na kąpiel" i nie tylko, czyli ulotna atmosfera słonecznych dni na plaży w Walencji

W ostatni weekend wakacji przeniesiemy się do słonecznej Walencji, nad brzeg Morza Śródziemnego. Tamtejsze plaże i toczące się na nich życie z upodobaniem uwieczniał Joaquín Sorolla y Bastida. Artysta osiągnął mistrzostwo w utrwalaniu ulotnej atmosfery słonecznych dni, a patrząc na jego obrazy możemy wręcz poczuć powiew morskiej bryzy. Swoim obrazem „Czas na kąpiel” Joaquín Sorolla y Bastida przenosi nas wprost na hiszpańską plażę.

Na obrazie „Czas na kąpiel” widzimy dwie dziewczynki w luźnych sukienkach wchodzące do wody pod czujnym okiem niani, która osłania trzecie, najmłodsze dziecko parasolką. Prawdziwym bohaterem obrazu nie jest jednak żadna z ukazanych postaci, lecz światło odbijające się od fal i tworzące refleksy na jasnych tkaninach. Sorolla był prawdziwym mistrzem w utrwalaniu go za pomocą środków malarskich. Wiele w tym zakresie zawdzięczał francuskim impresjonistom, których twórczość poznał podczas pobytu w Paryżu. Podobnie jak oni starał się chwytać ulotne momenty. W tym celu wychodził ze sztalugami w plener, traktując pracownię głównie jako miejsce do przechowywania obrazów. O tym, że malował bezpośrednio na plaży świadczą ziarnka piasku, które przywarły do powierzchni wielu z jego prac. Sama technika malowania - długie, swobodne pociągnięcia pędzla - łączy Sorollę z bardziej nowoczesnymi malarzami: Johnem Singerem Sargentem i Andersem Zornem. Na obrazie „Czas na kąpiel” uwagę zwraca kadrowanie. Scena została ujęta w format kwadratu, co wymusiło ucięcie fragmentu postaci. Taki zabieg zbliża dzieło do fotografii, potęgując wrażenie pewnej przypadkowości i spontaniczności. W rzeczywistości Sorolla starannie wybrał punkt widzenia, z którego nie dostrzegamy ani skrawka nieba. Bardzo często powtarzał podobny układ, wyraźnie zainteresowany tym co dzieje się na powierzchni wody lub piasku.
 
Choć Sorolla podejmował w swojej twórczości różne tematy (był m.in. świetnym portrecistą), to sceny z plaży przyniosły mu największą popularność. Większość z nich powstała podczas letnich pobytów w Walencji. Było to rodzinne miasto malarza i choć od 1890 r. na stałe mieszkał w Madrycie, to starał się tam wracać jak najczęściej - dla odpoczynku i inspiracji. Walencja do dziś słynie z pięknych plaż, które w obrębie współczesnych granic miasta rozciągają się na kilkanaście kilometrów. Sorolla często wybierał się na plażę La Malvarrosa, która na przełomie XIX i XX w. stała się ulubionym miejscem wypoczynku zamożniejszych mieszkańców miasta. Druga plaża, na której często pracował malarz - El Cabanyal - położona była w starej rybackiej dzielnicy i wciąż można było na niej obserwować łodzie wracające z połowów. Sorollę interesowały wszystkie osoby, które mógł tam obserwować - od eleganckich dam po ciężko pracujących rybaków.

Do najwdzięczniejszych modeli należały dzieci. Dziewczynki z obrazu „Czas na kąpiel” za chwilę będą się beztrosko pluskać w morzu, inne malowane przez Sorollę dzieci pływają, biegają albo grzebią w piasku.

Z kolei bohater obrazu „Mała żaglówka” za chwilę puści na fale model łódki.

Artysta nieraz podkreślał, że musi pracować bardzo szybko chcąc uchwycić zmienną rzeczywistość - zapewne dzięki temu udawało mu się z taką swobodą malować najmłodszych pochłoniętych swoimi zabawami.

Plaża na obrazach Sorolli to nie tylko miejsce wypoczynku, ale także scena codziennego życia.

Bohaterka obrazu „Po kąpieli” niesie dziecko, które właśnie wymyła korzystając z morskiej wody.

Na innej pracy chłopiec wyprowadza z wody konia, również poddawanego przed chwilą toalecie. Artysta dosłownie zatytułował obraz "Kąpiel konia".

Wiele uwagi artysta poświęcał pracy rybaków. Na jednym z obrazów widzimy ich żony, które zastygłe w niemal posągowych pozach, wypatrują powracających łodzi. "Kobiety rybaków z Walencji" w rękach trzymają kosze przygotowane, by zanieść świeże ryby na targ.

Przy całej tej różnorodności motywów, nadmorskie obrazy Sorolli łączy uwaga jaką poświęcał światłu - studiowanemu o różnych porach dnia i w zetknięciu z różnymi powierzchniami. To właśnie ono sprawia, że dzieła malarza budzą do dziś niezwykle żywe odczucia, dając złudzenie jakbyśmy razem z nim znaleźli się na jednej z plaż Walencji.
 
Wszystkie przedstawione obrazy znajdują się obecnie w Muzeum Sorolli w Madrycie. Instytucja mieści się w dawnym domu artysty i posiada największą kolekcję jego dzieł, w tym niemal 1300 obrazów.

ip

Zdjęcia obrazów w artykule: Fot. domena publiczna